جامعه ایران امروز به‌طور فزاینده‌ای درگیر نابرابری است. لذا بنا به اهمیت موضوع، یادداشتی در خصوص موضوع ناترازی در عدالت، به همراه خانم ارغوان فرزین معتمد برای سالنامه اعتماد به رشته تحریر در آوردیم:
به تعبیر گزارش توسعه انسانی ۲۰۱۹، درک دلایل نارضایتی‌های امروزی مستلزم نگاهی فراتر از درآمد، متوسط‌های جامعه و حتی فراتر از عصر حاضر است. هر چند به نظر می‌رسد دلیل اصلی این اعتراضات اقتصادی است، اما به تعبیر این گزارش، قدرت قهرمان اصلی داستان نابرابری است. قدرت معدودی از افراد؛ ناتوانی عده‌ای بسیار؛ و قدرت جمعی مردم برای مطالبهٔ تغییر.
مروری بر وضعیت فقر و نابرابری در دهه اخیر درکشور نشان می‌دهد در دهه اخیر فقر هم گسترش و هم شدت پیدا کرده است. درصد افراد فقیر شهری و روستایی طی دهه اخیر رشد داشته و در پنج سال اخیر در مناطق شهری و روستایی به طور متوسط به ترتیب به حدود ۵۰ و ۳۵ درصد رسیده‌است. همچنین شدت فقر در مناطق شهری و روستایی نیز طی دهه اخیر افزایش داشته و در پنج سال اخیر به طور متوسط به ترتیب به ۳۵ و ۳۰ درصد رسیده است. ذکر این نکته ضروری است که از سال ۹۶، کشور با بحران‌های چندگانه‌ای همچون خروج ترامپ، حوادث طبیعی مثل سیل و زلزله و پاندمی کوید-۱۹ مواجه شد که در این میان نزاع‌های سیاسی داخلی نیز تاثیرات روانی بسیاری در امید‌زدایی بر جای گذاشت.
می‌توان گفت بخشی از آنچه در سال‌های اخیر و در پی اعتراضات سال‌های ۹۶ و ۹۸، عدم مشارکت در انتخابات ۱۴۰۰و اعتراضات پاییز ۱۴۰۱ شاهد بودیم ناشی از تحولات ارزشی، عدم تناسب سیاست‌های اجتماعی با آن و بخش اعظم‌تر ناشی از ناامیدی از رفع نابرابری‌ها و سخت‌تر شدن بقا( به تعبیر مازلو) داشت. این ناامیدی چنان ریشه دوانده‌است که تقویت مشارکت مردم در انتخابات ۱۴۰۳ را نیز با چالش جدی مواجه ساخت. در نهایت نیز مشارکت در حد انتظار نبود.
حل مسائل ایران امروز با توجه به درهم‌تنیدگی مسائل سیاست داخلی، خارجی، مسائل اجتماعی، و مشکلات اقتصادی بسیار پیچیده شده‌است. سرمایه اجتماعی افول داشته‌است. اعتمادسازی نیز بدون توجه به مطالبات اجتماعی و اقتصادی مردم، ایجاد فرصت‌های برابر برای همگان و بیشتر کردن زمینه‌های مشارکت اجتماعی و سیاسی قدرت ممکن نیست. به عبارتی نباید نگاه به ایجاد برابری صرفا معطوف به شاخص‌های اقتصادی نظیر درآمد و … باشد. بلکه فراتر از ایجاد برابری در نیازهای پایه، باید به مقابله با منافع مستحکم‌شده بپردازد.
سیاست‌گذاری‌های معطوف به نابرابری در شرایطی که رقابت برای در دست داشتن قدرت به جای رقابت بر سر حل مسائل کشور به یک اولویت تبدیل شده، بسیار پیچیده است. در این شرایط پیچیده و در شرایطی که ترامپ در پی ایجاد فشارهای حداکثری است، بیش از آن که به دنبال قدرت بیشتر در داخل باشیم، باید به فکر ایجاد وفاق و استفاده از قدرت به صورت هم‌افزا برای حل مسائل باشیم.
نمی‌توان صدای مردم را نشنید و به حل مسائل مردم پرداخت. نمی‌توان زمینه استفاده از ظرفیت سرمایه‌های کشور را فراهم ننمود و انتظار حل مسائل را داشت. مردم سرمایهٔ اصلی ایران هستند. عدم توجه به ظرفیت‌های مردمی و انتخاب‌های گزینشی در توزیع قدرت و فرصت سبب می شود نشانه‌هایی از امید هم که به دنبال رای صندوق ۱۴۰۳ نمایان شده بود، بی‌رنگ شود. در چنین شرایطی توجه به موارد زیر ضروری است:
در چنین شرایطی، نه تنها ضروری است که برنامه‌ریزی‌ها و سیاست‌گذاری‌ها معطوف به ازبین‌بردن نابرابری در قابلیت‌های اساسی نظیر آموزش و سلامت باشد، بلکه می‌بایست در مسیر ازبین‌بردن نسل جدید نابرابری‌ها مانند دسترسی به فناوری‌های پیشرفته، دسترسی به آموزش‌های پیشرفته اقدام نمود.
باید توجه داشت که تحریم‌ها به‌طورجدی منجر به ناتراز کردن زمین‌بازی اقتصاد بر علیه گروه‌های اجتماعی متعدد عمل کرده است. اقتصاد تحریمی زمینه‌ساز بزرگ نابرابری در سال‌های اخیر بوده است. همچنان که تحریم به‌عنوان دشمن شماره یک اقتصاد ایران باید رفع شود، حداقل در شرایط فعلی سیاست مقابله با فساد تحریم باید اتخاذ شود.
